Patanjali En het achtvoudige pad

Waar komt yoga eigenlijk vandaan? Iedereen weet wel dat yoga uit India komt, maar misschien niet hoe het allemaal is begonnen. Als je al een beetje thuis bent in yoga, heb je waarschijnlijk wel eens gehoord van Patanjali. Hij wordt meestal genoemd in combinatie met het Achtvoudige Pad, ook wel Asthanga Yoga genoemd.

Patanjali wordt gezien als de grondlegger van de yoga. De beroemde Yoga Soetra’s worden aan hem toegeschreven. Wanneer hij precies leefde, is niet bekend. Meestal wordt tegenwoordig ingeschat dat dit omstreeks de tweede of derde eeuw voor de christelijke jaartelling was.

Religieuze tradities

Net als in andere spirituele en religieuze tradities is ook in yoga sprake van de nodige mythevorming. Sommigen zeggen dat hij de zoon was van een van goden in het Indiase pantheon. Anderen verschillen hierin met hen van mening.

Over zijn geboorteplek en zijn leven is weinig bekend. Zelfs het feit of hij wel echt degene was die de Yoga Soetra’s geschreven heeft, wordt door sommigen betwist. Binnen deze context meng ik me niet in de discussies over leven en werken van Patanjali. Hier zal ik me beperken tot een korte schets van die beroemde Yoga Soetra’s. Zowel wat betreft de vorm als wat betreft de inhoud.

Vorm

De Yoga Soetra’s van Patanjali zijn geschreven in een dichterlijke, aforistische vorm. Aforistisch betekend kort en bondig. In het geval van Pantanjali’s teksten betekent dit ook dat in een enkele zin een wereld verborgen zit van beoefening en ervaring.

Daarmee bedoel ik dat een enkele zin een enorme diepgang kan bevatten. Bij de yogi of beoefenaar kan het daarom lange tijd duren voordat een dergelijke wijsheid werkelijk tot hem of haar doordringt.

Een zeer bekende zin uit Patanjali’s Yoga Soetra’s luidt: yogas citta vritti nirodha. Vrij vertaald betekent dit: “Yoga is het stilleggen van de wervelingen van de geest.” Dat is nogal wat!

Houd overigens in dit geheel in je achterhoofd dat het weergegeven zinnetje een transcriptie is vanuit het Sanskriet. Deze oude taal maakt gebruik van een ander schrift, met andere lettertekens. Het Sanskriet kent bovendien andere klinkers, medeklinkers en combinaties van klinkers of medeklinkers dan ons eigen westerse schrift.

Inhoud

Als we het hebben over de inhoud van de Yoga Soetra’s van Patanjali dan kom je al gauw uit bij het Achtvoudige Pad ofwel de Ashtanga Yoga. (Let op: De moderne yogavariant Poweryoga wordt óók wel Ashtanga Yoga genoemd, maar dat betekent niet dat het Achtvoudige Pad daar een grote rol speelt.)

Het Achtvoudige Pad bestaat bestaat uit de volgende onderdelen:

Yama – Leefregels gericht op uiterlijk gedrag en dan vooral op wat je beter niet kan doen.
Niyama – Leefregels gericht op innerlijke kwaliteiten en dan vooral op wat je wel zou moeten doen.
Pranayama – Ademtechnieken gericht op het beheersen van Prana.
Yoga Asana – Fysieke yogahoudingen zoals wij die in het Westen vooral kennen als Hatha Yoga.
Pratyahara – Het terugtrekken van de vijf zintuigen (horen, zien, ruiken, proeven, aanraken)
Dharana – Concentratie of een-puntig gerichtzijn, ter voorbereiding van meditatie.
Dhyan – Meditatie
Samadhi – Eenwording, verlichting

Over deze acht onderdelen van het achtvoudige pad van Patanjali valt uiteraard veel meer te vertellen. In komende blogs zal ik de verschillende onderdelen apart belichten. Te beginnen met Yama en Niyama.