Wat is zen? Hierover valt van alles te zeggen (en niet te zeggen) en van alles te weten (en niet te weten). Ik wil hier graag de relatie leggen tussen zen en yoga. Deze twee hebben meer gemeen dan je wellicht op het eerste gezicht zou denken.
Doorgaans koppelt men zen aan meditatie en yoga aan gymnastiek. Zen en yoga zou je echter allebei kunnen omschrijven als aandachtig aanwezig zijn, in innerlijke en uiterlijke beweging. Zoals het met dit soort zaken gaat, schiet elke omschrijving tekort. Ik vind het toch leuk om in alle bescheidenheid een poging te wagen.
Zenkabouter
Tegenwoordig lijkt iedereen een boeddhabeeldje in huis te hebben. In de tuin zie je ze inmiddels vaker dan de traditionele tuinkabouter. Ook hoor je mensen wel eens beschreven worden als heel zen. Of iemand voelt zich op een bepaald momenten juist even helemáál niet zen.
Kennelijk spreken zen en boeddhisme veel mensen tot de verbeelding. Ze staan voor iets waar je graag iets van hebt. Hoe je daar dan ook persoonlijk vorm aan geeft.
Het grappige is dat deze belangstelling voorkomt in alle lagen van de bevolking. André Hazes had een boeddha in zijn woning. Veel intellectuelen beoefenen zen. En ik vermoed dat ook jijzelf misschien op een of andere manier iets voelt bij zen of de boeddha.
Slim
Zen staat er overigens om bekend vooral intelligente, gestudeerde types aan te trekken. Ik vermoed dat dit te maken heeft met de manier waarop deze vorm van meditatie wordt aangeboden. Zenmeditatie is in de basis nuchter, simpel en concreet. Hoewel ik moet zeggen dat je dan wel in staat moet zijn om door allerlei ingeslopen Japanse cultuurelementen heen te kijken.
Bollebozen die zich overgeven aan periodes zitten en aandachtig lopen, varen op een of andere manier wel bij dit soort oefening. Het hoofd heeft even vrij, de waarnemer krijgt vrij spel.
Hier valt uiteraard meer over te zeggen. Ik doe hier een bescheiden poging om wat dingetjes aan te stippen over zen.
Zen en yoga
Wat kun je zeggen over zen in relatie tot yoga? Wat hebben ze met elkaar te maken? Waar raken ze aan elkaar? Ik schreef al eerder over de oude yogameester Patanjali en over de stappen van zijn achtvoudige yogapad.
De zevende stap van het yogapad is dhyan (uitgesproken met een lange aa). Het woord dhyan komt uit het Sanskriet. Dit is een oude taal die ooit gebruikt werd in India en de landen eromheen. Sanskriet is verwant aan het Hindi, de grootste levende taal in het huidige India.
Zen en dhyan
Het leuke is nu dat zen en dhyan eigenlijk hetzelfde zijn. Dhyan betekent (diepe) meditatie. De oorspronkelijk Boeddha leefde in het noorden van India en was bekend met het Sanskriet. Hij beoefende yoga en was een yogi. De woorden boeddhisme en boeddhist bestonden in die tijd uiteraard nog niet.
In de periode na zijn dood verspreidde de leer van de Boeddha zich in verschillende vertakkingen over de Aziatische wereld. De stroming die nu Zen genoemd wordt, kwam via China in Japan terecht. Het woord dhyan werd tijdens die lange reis verbasterd en veranderde in China in het woord Chan. In Japan werd het uiteindelijk zen.
Familie
Zen en yoga zijn dus niet zo verschillend als je misschien altijd gedacht hebt. Beide zijn ontstaan in hetzelfde deel van de wereld en gebruikten oorspronkelijk dezelfde oefenvormen en benamingen. Yoga en zen werken ook allebei toe naar hetzelfde ‘eindresultaat’.
Over dat eindresultaat valt natuurlijk veel meer te zeggen (en niet te zeggen), te weten (en niet te weten). Als je het goed vindt, bewaar ik dat onderwerp tot een volgende gelegenheid 😉
Ik wens je veel zen, en dus veel yoga toe!